İcra ve iflas hukuku; borçlunun edimini yerine getirmediği durumlarda devlet organları eliyle ifaya zorlanması süreçlerini düzenleyen hukuk dalıdır. Türk hukuk sisteminde alacaklının bizzat kendisinin zor kullanması yasak olduğu için alacaklı ancak devlet organlarıyla aracılığıyla bu hakkı kullanabilir. İcra veya iflas takibi icra dairesine alacaklının takip başvurusu sonucunda düzenlenen ödeme emri/ icra emri ile başlamaktadır. Borçlu borcunu ifa edebileceği gibi borcunu ifadan da kaçınmaya devam edebilir. Ödeme emri/icra emrine karşın borç ifa edilmezse ödenmeyen borca yetecek kadar haczi mümkün malvarlığı unsurlarının haczedilerek icra organlarınca paraya çevrilmesi suretiyle alacaklıya ödenmesi suretiyle son bulmaktadır. İcra ve İflas Kanunu; bu süreci ve bu süreçte borca itiraz, itiraz sonucu açılacak davaları, istihkak iddiası, haciz, satış gibi konuları düzenlemiştir.
İcra hukuku icra takipleri ve bu süreci düzenleyen hukuk dalıdır. İcra takipleri borçluya karşı tek bir alacak için başlatılan takiplerden oluşur ve ancak takip başlatan alacaklı takip sonucundan yararlanabilir. İcra takipleri ilamlı icra ve ilamsız icra olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İlam mahkeme kararını ifade eder. Bundan anlaşılacağı gibi bir mahkeme kararı olmadan da icra takibi yapmak mümkündür.
İlamsız icra takipleri kendi içinde genel haciz yoluyla takip, kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip ve kiralayanın ilamsız tahliyesi olmak üzere üçe ayrılır. Ve ilamsız icra takiplerine ancak bir para ve teminat alacakları için başvurmak mümkündür. İlama dayalı icra takipleri ise her türlü ilama dayalı alacak için başvurulabilen bir yoldur.
Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip ise bir alacağın rehinle güvence altına alındığı durumlarda rehinli malın paraya çevrilmesi yoluyla alacağın tahsil edilmesidir. Hem ilamlı hem de ilamsız takiplerde söz konusu olabilir.
İflas hukukuna göre kural olarak iflasa tabi olan kişiler, tacirlerdir. Tacir sayılanlar, tacir gibi sorumlu olanlar ve diğer özel kanunlara göre iflasa tabi olan kişiler için de iflas yolu mümkündür. Bundan anlaşılacağı gibi her borçlu için iflas yoluna başvurmak mümkün değildir. İflas kararı için mahkeme kararı şarttır. İflas kararı vermek konusunda ticaret mahkemeleri görevlidir. İflas kararı ile iflas eden kişi müflis sıfatını alır. İflas kararı verildikten sonra sadece iflas yoluna başvuran alacaklı değil tüm alacaklılar iflas kararından yararlanır. Ayrıca iflas kararı müflisin tüm borçlarını kapsar.
